Το εξαρθρημα ωμου είναι ένας τραυματισμός κατά τον οποίο η κεφαλή του βραχιόνιου οστού «πετάγεται έξω» από την υπόκοιλη αρθρική επιφάνεια του οστού της ωμοπλάτης, που λέγεται ωμογλήνη. Πρόκειται για μια εκτεταμένη βλάβη στους συνδέσμους, στους μύες και το θύλακα της άρθρωσης.
Η μεγάλη πλειονότητα των εξαρθρημάτων του ώμου είναι πρόσθια. Μπορεί ωστόσο να έχουμε και οπίσθια (τα οποία διαφεύγουν της αρχικής διάγνωσης σε ποσοστό 95%) ή κάτω (μασχαλιαία) εξαρθρήματα. Αυτό εξαρτάται από το προς ποια κατεύθυνση κινείται το περιφερικό κόκαλο σε σχέση με το κεντρικό όταν φεύγει από τη θέση του.
Το κλασικό πρόσθιο εξαρθρημα γίνεται συνήθως από πτώση με το χέρι ανοικτό στα πλάγια και σε θέση έξω στροφής. Η κεφαλή του βραχιονίου βγαίνει βίαια από την ωμογλήνη και επικάθεται ακριβώς μπροστά του. Τη στιγμή του εξαρθρήματος σκίζεται το πρόσθιο κάτω τμήμα του θύλακα της άρθρωσης: το ενισχυμένο αυτό τμήμα του αρθρικού θύλακα ονομάζεται κάτω γληνοβραχιόνιος σύνδεσμος. Μετά την ηλικία των 50 ετών το πρόσθιο εξαρθρημα ωμου συνοδεύεται από τη ρήξη των τενόντων των μυών του στροφικού πετάλου (υπρακάνθιος, υπακάνθιος και υποπλάτιος)
Στα καθ΄έξιν πρόσθια εξαρθρήματα του ώμου ο ώμος εξαρθρώνεται ακόμη και στον ύπνο χωρίς βία και μειώνει σοβαρά τη λειτουργικότητα αυτού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αρθροσκοπηση ωμου είναι απαραίτητη και απαιτεί ιδιαίτερες τεχνικές. Απαραίτητος είναι και ο προσδιορισμός της πιθανής οστικής απώλειας της ωμογλήνης, ο οποίος αν διαπιστωθεί απαιτεί τη μεταμόσχευση οστικό τεμαχίου (bone block technique).
Τα σημεία και τα συμπτώματα σε εξάρθρωση ώμου:
– Ένας εμφανώς παραμορφωμένος ή εκτός θέσης ώμος
– Πρήξιμο ή αποχρωματισμός (μώλωπες)
– Αδυναμία κίνησης της άρθρωσης.
Η εξάρθρωση του ώμου μπορεί επίσης να προκαλέσει μούδιασμα, αδυναμία ή μυρμήγκιασμα κοντά στον τραυματισμό, όπως στο λαιμό ή κάτω στο χέρι. Ακόμα οι μύες του ώμου, λόγω της διαταραχής, μπορεί να κάνουν σπασμούς, που συχνά αυξάνουν την ένταση του πόνου.
ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ ΩΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΑ ΣΠΟΡ
Το καλοκαίρι είναι η εποχή που η θάλασσα και η πισίνα μπαίνει για τα καλά στη ζωή μας, με πολλές δραστηριότητες και αθλήματα μέσα στο νερό. Τα τελευταία, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
1. Αθλήματα χαμηλού κινδύνου και με μικρό ποσοστό κακώσεων, καθότι είναι κοντά στην ακτή και δεν καταπονούν ιδιαίτερα το σώμα. Αυτά είναι η κολύμβηση, το ποδήλατο θαλάσσης, το κανό και παιχνίδια παραλίας όπως το βόλεϊ και οι ρακέτες.
2. Αθλήματα μέσης και ανοικτής θαλάσσης, όπως σκι θαλάσσης, ιστιοσανίδα (windsurfing), wake board και κωπηλασία.
ΚΟΛΥΜΠΙ
Στο κολύμπι, παρατηρούνται τραυματισμοί στον ώμο κατά την εκτέλεση του ελεύθερου και της πεταλούδας, από τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις των τεχνικών αυτών.
Ο κίνδυνος τραυματισμού του ώμου είναι 65%, ή πιο απλά:
– 40 κακώσεις ώμου ανά 10000 ώρες προπόνησης για τους άνδρες
– 38 κακώσεις ώμου ανά 10000 ώρες προπόνησης για τις γυναίκες
Οι συνήθεις τραυματισμοί του ώμου στην κολύμβηση είναι οι ρήξεις του υπερακανθίου, η ρήξη του επιχειλίου χόνδρου και η αστάθεια – τενοντίτιδα της μακράς κεφαλής του δικεφάλου, η οπίσθια αστάθεια του ώμου, το σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης, καθώς και η αρθρίτιδα της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης
ΚΑΝΟ
Στο κανό, οι πιο κοινοί τραυματισμοί, συνήθως παρατηρούνται στο άνω άκρο (ώμο, αγκώνα, αντιβράχιο και καρπό). Συνήθεις είναι οι τενοντίτιδες και ρήξεις συνδέσμων, κυρίως στον καρπό.Τα εξαρθρήματα, και κυρίως το πρόσθιο εξάρθρημα ώμου, εμφανίζονται σε έντονους και επαναλαμβανόμενους ελιγμούς και έχουν ποσοστό κινδύνου μόλις 3%.
ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΑ ΚΑΙ WINDSURF
Στην ιστιοπλοΐα και στο windsurf, παρατηρούνται τραυματισμοί στο κεφάλι (από τις αλλαγές θέσεων του σκάφους), κακώσεις στους κοιλιακούς μύες, στους τετρακέφαλους και στους ισχιοκνημιαίους μύες, κατά την εξισορρόπηση του σκάφους από τη δύναμη του αέρα, καθώς και κατάγματα και εξαρθρήματα, τόσο στο άνω, όσο και στο κάτω άκρο.
Ο κίνδυνος εξαρθρήματος ώμου από την ιστιοπλοΐα και το windsurf αγγίζει το 8%.
Συντηρητική Αντιμετώπιση του πρώτου τραυματικού εξαρθρήματος του ώμου: Ανάταξη και Ακινητοποίηση
Πιθανόν να χορηγηθούν ισχυρά παυσίπονα πριν γίνει προσπάθεια ανάταξης. Γενικά, η διαδικασία των χειρισμών δεν είναι επώδυνη. Ο ασθενής και ο γιατρός αισθάνονται μια αναπήδηση τη στιγμή που η κεφαλή του βραχιονίου ξαναμπαίνει στη θέση της απέναντι από την ωμογλήνη. Η ανακούφιση του ασθενούς είναι άμεση και η αγωνία του τελειώνει.
Αρχικά επιχειρείται ανάταξη του εξαρθρήματος χωρίς νάρκωση, εάν όμως η πρώτη προσπάθεια αποτύχει, επιβάλλεται η χορήγηση γενικής νάρκωσης.
Έχουν περιγραφεί διάφορες μέθοδοι ανάταξης, μεταξύ των οποίων:
1. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ
Είναι η απλούστερη από όλες τις μεθόδους και είναι σχεδόν πάντα αποτελεσματική. Ο ασθενής ξαπλώνει σε ύπτια θέση. Ο ιατρός πιάνει με τα δυο του χέρια το εξαρθρωμένο χέρι και τοποθετεί το πόδι του, χωρίς υπόδημα στη μασχαλιαία κοιλότητα, αλλά καλύτερα στο θωρακικό τοίχωμα της μασχάλης, για να αποφύγει πίεση στα αγγεία και νεύρα. Στη συνέχεια εφαρμόζει έλξη και προοδευτικά εξωτερική στροφή στο τεντωμένο άνω άκρο. Η ανάταξη γίνεται αντιληπτή από το χαρακτηριστικό ήχο (κλικ) και την απαλλαγή του ασθενή από τον πόνο.
2. ΜΕΘΟΔΟΣ KOCHER
Ο ασθενής ξαπλώνει ύπτια και εφαρμόζεται αρχικά έλξη στο βραχίονα με τον αγκώνα σε κάμψη 90ο. Στη συνέχεια και ενώ εξακολουθεί η έλξη, γίνεται εξωτερική στροφή του βραχίονα. Ακολουθεί προσαγωγή του βραχίονα με μετακίνηση του αγκώνα μπροστά στο θώρακα και τέλος εσωτερική στροφή, ώστε η παλάμη να έρθει σε επαφή με τον αντίθετο ώμο. Οι δύο πρώτοι χρόνοι είναι σχεδόν όμοιοι με τους χρόνους της μεθόδου του Ιπποκράτη και πολλές φορές μόνο με αυτούς επιτυγχάνεται η ανάταξη.
Μετά την ανάταξη, συνίσταται ο ακτινολογικός έλεγχος για να επιβεβαιωθεί η επιτυχία της.
Σε όλες τις περιπτώσεις που επιχειρείται η ανάταξη του ώμου, είναι απαραίτητη η φαρμακευτική χαλάρωση του σώματος. Σε ελάχιστες περιπτώσεις που η ανάταξη είναι αδύνατη με την προαναφερθείσα χαλάρωση, είναι απαραίτητη η νάρκωση του ασθενή
Η ακινητοποίηση είναι απαραίτητη και γίνεται συνήθως με ελαστικούς επιδέσμους και ταινίες λευκοπλάστη στο θωρακικό τοίχωμα ή με ειδικούς νάρθηκες για εξαρθρήματα ώμου, και πρέπει οπωσδήποτε να διαρκεί για 3-4 εβδομάδες. Σκοπός της ακινητοποίησης είναι να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος για να αποκατασταθούν οι βλάβες που προκλήθηκαν από το εξάρθρημα στον υποπλάτιο μυ, στον αρθρικό θύλακο και τους συνδέσμους της άρθρωσης. Αν η ακινητοποίηση είναι σύντομη, οι βλάβες δεν αποκαθίστανται, ο υποπλάτιος γίνεται χαλαρός, με αποτέλεσμα το εξάρθρημα να επαναλαμβάνεται με ασήμαντη αφορμή.
Συνήθως οταν το εξαρθρημα στον ίδιο ώμο δεν είναι το πρώτο, η αρθροσκοπηση ωμου είναι μονόδρομος.
ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΩΜΟΥ
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας σήμερα είναι δυνατή η αντιμετώπιση της αστάθειας του ώμου αρθροσκοπικά.
Μέσα από μία μικρή οπή διαμέτρου περίπου 1cm εισέρχεται στην άρθρωση μια μικρή κάμερα (αρθροσκόπιο). Κατόπιν, ο χειρουργός επισκευάζει τις βλάβες εισάγοντας εργαλεία από άλλες εξίσου μικρές οπές. Έτσι, γίνεται συρραφή του επιχειλίου χόνδρου και των ρήξεων των θυλακοσυνδεσμικών στοιχείων. Επίσης έχουν αναπτυχθεί και τεχνικές για την αντιμετώπιση των οστικών βλαβών (Hill-Sachs).
Η αρθροσκοπηση ωμου για την αποκατάσταση της αστάθειας είναι τεχνικά απαιτητική επέμβαση και απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες. Έχει ελάχιστες πιθανότητες επιπλοκών, ιδιαίτερα χαμηλή νοσηρότητα, ενώ είναι ανώδυνη.
Ο ασθενής συνήθως επιστρέφει σπίτι του την ίδια ή την επόμενη μέρα. Επίσης, πολύ σύντομα μπορεί να επανέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Φυσικά μετά από αρθροσκοπηση ωμου χρειάζεται μια περίοδος φυσιοθεραπείας. Ο ασθενή ξεκινά κινησιοθεραπεία για να αποκτήσει το φυσιολογικό εύρος κίνησης. Κατόπιν συνεχίζει με ενδυνάμωση των μυών της ωμικής ζώνης.
Χιώτης Ν. Ιωάννης MD, PhD, MSc
Χειρουργός Ορθοπαιδικός Τραυματιολόγος
Παναγή Τσαλδάρη 10-12, Μαρούσι
τηλ.: 210 8052117
Κιν.: 6945 706036
e-mail: info@chiotisioannis.gr
www.chiotisioannis.gr
