Ο έπαινος είναι σημαντικός στην ανατροφή των παιδιών γιατί βοηθάει τα παιδιά να μάθουν ποια είναι η επιθυμητή συμπεριφορά που πρέπει να υποδείξουν. Ακόμη, ο έπαινος λειτουργεί ενισχυτικά στην αυτοεικόνα του παιδιού.
Τι γίνεται όμως όταν το παρακάνουμε με τον έπαινο; Μερικές φορές με την υπερβολή τα παιδιά κάνουν πράγματα μόνο για να ακούσουν τον έπαινο και όχι για να μάθουν. Δεν είναι απαραίτητο να λέμε συνέχεια πόσο έξυπνο είναι το παιδί. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναλλακτικούς τρόπους για να λειτουργήσουν τα παιδιά σε ένα αποτελεσματικό πλαίσιο κινήτρων.
1. Επαινούμε την πράξη και όχι το άτομο.
Σύμφωνα με έρευνες (Carol Dweck)τα παιδιά είναι πολύ εύκολο να παγιώσουν την αντίληψή τους για τις ικανότητές τους. Αν του λέμε συνέχεια «πόσο έξυπνος είσαι!» είναι πιθανό να μην προσπαθεί να αποδείξει πλέον κάτι καινούριο αφού είναι έξυπνος και με ό,τι και να καταπιαστεί θα τα καταφέρει. Αντίθετα, τα παιδιά που επαινούνται για τις πράξεις τους, τείνουν να δοκιμάζουν καινούρια πράγματα, πιο δύσκολα.
Εναλλακτικά μπορούμε να πούμε:
«Βρήκες πολύ ωραίο τρόπο να το κάνεις αυτό.»
«Φαίνεται ότι κατάλαβες πώς λειτουργεί αυτό.»
«Μπράβο που έχεις κάνει εξάσκηση.»
2. Λέμε την αλήθεια!
Σύμφωνα με έρευνες (Wulf-Uwe Meyer) τα παιδιά αποδέχονται τον ψεύτικο έπαινο μέχρι την ηλικία των 7 ετών. Ύστερα, έχουν επίγνωση του τι πραγματικά κάνουν καλά και τι όχι. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να επαινούμε ένα παιδί όταν δεν τα καταφέρνει σε κάτι. Φροντίζουμε πάντα ο έπαινος να αντιστοιχεί σε πραγματικά καλές επιδόσεις και όχι ψεύτικες. Το παιδί θα καταλάβει ότι δεν του αξίζει ο έπαινος και ίσως αυτό φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, αν δυσκολεύεται σε μία άσκηση και τελικά την λύσει λάθος μπορούμε να επαινέσουμε την προσπάθεια να τη λύσει, όχι το αποτέλεσμα.
3. Με μέτρο και ο έπαινος!
Στην καθημερινότητα οι δραστηριότητες ενός παιδιού είναι πάρα πολλές. Αν και καταφέρνει πολλά καινούρια πράγματα καθημερινά αρκετά από αυτά είναι ήδη γνωστά και παγιωμένα. Δεν χρειάζεται να αναλώνουμε τον έπαινο σε δραστηριότητες που το παιδί έχει κατακτήσει. Ίσως αυτό γίνει κουραστικό και για τους γονείς και για το παιδί. Μπορεί να αλλοιώσει την δύναμη του επαίνου και να αρχίσει να γίνεται παιχνίδι. Συχνά τα παιδιά κάνουν πράγματα για να ακούσουν το ‘μπράβο’. Χρειάζεται προσοχή ώστε να μην γίνει συνήθεια και το ‘μπράβο’ χάσει την αξία του!
Βασιλική Τσούτσου
Ψυχολόγος, M.Sc. Παιδαγωγική Ψυχολογία.
τηλ.: 216 7001793
κιν.: 6974 336054
www.psychology4kids.gr
