«Φοβάμαι να κάνω εμβόλια μήπως πάθω κάποια σοβαρή παρενέργεια»
Χειμωνιάζει και είναι η εποχή που με αφορμή το εμβόλιο της γρίππης έρχεται στο προσκήνιο το καυτό θέμα των εμβολιασμών. Πολλοί ασθενείς με ρωτούν αν συνιστώ να κάνουν το εμβόλιο της γρίππης ή και άλλα εμβόλια και πάντα απαντώ κάθετα: ναι. Εκτός του ότι ως ιατρός υποχρεούμαι να ακολουθώ τις κατευθυντήριες οδηγίες και το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών που βασίζονται σε εκατοντάδες μελέτες σε χιλιάδες πληθυσμού, συλλέγοντας πληροφορίες που ούτε εγώ, πόσο μάλλον οι άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με την ιατρική, γνωρίζουμε, δίνω την απόλυτη αυτή απάντηση γιατί πιστεύω σε αυτήν. Όπως σε πολλά πράγματα, και εδώ βάζουν τα πράγματα στη θέση τους…οι αριθμοί! Φυσικά και τα εμβόλια, όπως και ο,τιδήποτε βάζουμε στο σώμα μας (ακόμα και το πιο απλό φάρμακο, όπως το depon) μπορεί να έχουν παρενέργειες. Όμως το ερώτημα που πρέπει να θέτει κανείς στον εαυτό του και κυρίως στο γιατρό του είναι το εξής: ποια είναι η πιθανότητα να πάθει κανείς μια σοβαρή παρενέργεια από ένα εμβόλιο σε σχέση με την πιθανότητα να αρρωστήσει σοβαρά από τη νόσο από την οποία το εμβόλιο προστατεύει; Ενδεικτικά θα αναφέρω κάποια παραδείγματα, ξεκινώντας από το πολυσυζητημένο εμβόλιο της γρίππης:
Βαριά περιστατικά γρίππης στην Ελλάδα τη χρονιά 2013-14 (τα περισσότερα νοσηλεύθηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας): 338 εκ των οποίων θάνατοι:145
Θάνατοι από το εμβόλιο της γρίππης: 0
Παρενέργειες εμβολίου: (οι πιο συχνές): τοπική αντίδραση στο σημείο της ένεσης: 53,7% / κακουχία: 1,8% των εμβολιασθέντων. 
Συνεχίζω με το επίσης αρκετά παρεξηγημένο εμβόλιο της ιλαράς (ιλαράς-ερυθράς- παρωτίτιδας:MMR). Η ερυθρά είναι μια ήπια νόσος που όμως αν προσβάλλει εγκύους προκαλεί αποβολή του εμβρύου ή κώφωση, καταρράκτη και νοητική υστέρηση του βρέφους. Η ιλαρά είναι μια παιδική εξανθηματική ασθένεια που ωστόσο μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές.
Επιπλοκές ιλαράς: (οι κυριότερες)
• πνευμονία (6% στα παιδιά, 30% στους ενήλικες και είναι η κύρια αιτία θανάτου από ιλαρά)
• ωτίτιδα (7% στα παιδιά, 29% στους ενήλικες)
• εγκεφαλίτιδα (1-2/1.000 παιδιά)
Θάνατοι από ιλαρά:
• 1-2/1.000 ασθενείς στις ανεπτυγμένες χώρες
• 25/100 (1 στους 4) ασθενείς στις αναπτυσσόμενες χώρες
Παρενέργειες εμβολίου: οι σοβαρότερες είναι από το κεντρικό νευρικό σύστημα και μοιάζουν με αυτές που προκαλεί η ιλαρά (εγκεφαλίτιδα κλπ) αλλά πολύ πιο σπάνια από την ίδια την ιλαρά: 1/2.000 εμβολιασθέντες. Όσον αφορά τη φήμη ότι το εμβόλιο προκαλεί αυτισμό, βασίζεται σε μια και μοναδική μελέτη του 1998 (ενάντια σε πολλές άλλες που το διαψεύδουν) ο συγγραφέας της οποίας αποδείχθηκε πως χρησιμοποίησε με δόλο ψευδή στοιχεία και αποπέμφθηκε από το ιατρικό σώμα. Σημειωτέον δε, ότι λόγω της τάσης αμφισβήτησης του εμβολίου και της μετακίνησης πληθυσμών (μετανάστες από αναπτυσσόμενες χώρες) έχουν αρχίσει να αυξάνονται τα κρούσματα ιλαράς σε χώρες όπου είχε θεωρηθεί νόσος υπό εξάλειψη, όπως οι Η.Π.Α αλλά και η χώρα μας (149 κρούσματα το 2010). Γι’αυτό, ο εφησυχασμός ότι και να μην εμβολιαστούμε, δεν κινδυνεύουμε καν να κολλήσουμε, είναι τουλάχιστον παρακινδυνευμένος.
Τέλος, θα αναφερθώ στο νέο εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, για το οποίο πραγματικά λυπάμαι που ανήκω σε γενιά που δεν πρόλαβε ηλικιακά να εμβολιαστεί (γίνεται μέχρι την ηλικία των 26 ετών), διότι:
• Είναι ο 2ος σε συχνότητα καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως μετά τον καρκίνο του μαστού και μάλιστα αφορά και νέες γυναίκες (<45 ετών)
• Κάθε χρόνο παρουσιάζονται 400.000 νέες περιπτώσεις ανά έτος παγκοσμίως-600 στην Ελλάδα
• Το κύριο αίτιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που είναι πολύ συχνός (8 στις 10 γυναίκες έρχεται σε επαφή με τον ιό κάποια στιγμή στη ζωή της) και ειδικότερα οι τύποι 16 & 18 που αφορούν περίπου το 70% των περιπτώσεων καρκίνου. Από αυτούς ακριβώς τους τύπους προστατεύει το εμβόλιο.
• Θάνατοι από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας : 200.000 ανά έτος παγκοσμίως-250 στην Ελλάδα
• Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες εμβολίου: σε μεγάλη μελέτη με 29.323 άτομα: 0.04% εκ των οποίων κεφαλαλγία, πυρετός, λοιμώξεις, αρθραλγίες είναι οι πιο συχνές και σπανιότερα σπασμοί, λιποθυμία.
• Θάνατοι από το εμβόλιο: 0
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε έτσι για πολλά εμβόλια ακόμη. Πάντως, πάντα υπάρχει η τάση να αμφισβητούνται τα εμβόλια… Ίσως αυτή η αμφισβήτηση να πηγάζει από το γεγονός ότι το εμβόλιο καλείται να το κάνει κάποιος που είναι υγιής και επομένως φοβάται πως ρισκάρει την καλή του υγεία (ενώ με το φάρμακο είναι ήδη άρρωστος και ελπίζει στην ίαση). Ίσως να πηγάζει από την αντίληψη που όλοι λίγο πολύ έχουμε, πως (η ιλαρά, η ηπατίτιδα, ο καρκίνος) «δε θα συμβεί σε μένα». Όμως φαίνεται από το νόμο των πιθανοτήτων πως είναι πιο πιθανό να χάσουμε την καλή μας υγεία από τη νόσο παρά από το εμβόλιό της.
Τέλος, να τονίσουμε επίσης πως με το να εμβολιαζόμαστε εμείς προστατεύουμε όχι μόνο τον εαυτό μας, αλλά και τους γύρω μας που μπορεί για κάποιο λόγο να κινδυνεύουν περισσότερο αν κολλήσουν κάποια μεταδοτική ασθένεια από εμάς (βρέφη, ηλικιωμένοι, ανοσοκατεσταλμένοι) και με αυτή την έννοια ο εμβολιασμός είναι υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας, στους αγαπημένους μας αλλά και στην κοινωνία.
Κατόγλου Αθηνά
Λεωφόρος Μαραθώνος 7
14572 Δροσιά
Τηλ.: 211 2106587
Κιν: 695 999 0383
Email: athkatog@gmail.com
