Η οστεοπενία περιγράφει την κατάσταση αντοχής του οστού η οποία δεν είναι πλέον φυσιολογική και εκθέτει τον ασθενή σε μικρό κίνδυνο κατάγματος, ενώ στην οστεοπόρωση έχει χαθεί αρκετή από την αντοχή του οστού, είναι πιο εύθραυστο με αποτέλεσμα να διατρέχει μεγάλο κίνδυνο κατάγματος.
Η οστεοπενία αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών αλλά και ανδρών . Από κάποια ηλικία και μετά (55-70 ετών), είναι μία φυσιολογική κατάσταση για τον ανθρώπινο σκελετό χωρίς αυτό να αποκλείει ότι σε πιθανή πτώση να έχουμε σαν αποτέλεσμα ένα κάταγμα.
Η ιατρική επιστήμη από την έρευνα της για τη συσχέτιση της οστεοπενίας με την πιθανότητα κατάγματος κατάφερε με μεγάλη προσέγγιση να διαχωρίσει ποια οστεοπενία είναι πιο επικίνδυνη για μελλοντικό κάταγμα και χρειάζεται θεραπεία, και ποια χρειάζεται απλά παρακολούθηση και πιθανώς συμπληρώματα διατροφής, ασβεστίου και βιταμίνης D3.
Το κλειδί στο διαχωρισμό αυτό είναι στοιχεία από το λεπτομερές οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, και εργαστηριακός έλεγχος ο οποίος δεν περιορίζεται απλά στη μέτρηση οστικής πυκνότητας, αλλά σε εξετάσεις αίματος, ούρων και ακτινογραφία θωρακο-οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης.
ΟΠΟΙΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΟΣΤΕΟΠΕΝΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΕΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟ ΕΛΕΓΧΟ, ΜΕ Ή ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ, ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΥΠΟΘΕΡΑΠΕΥΜΕΝΟΣ.
Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) αναπτύχθηκε το «εργαλείο» το FRAX για την εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος που διατρέχει ο ασθενής για την επόμενη δεκαετία. Είναι μια ηλεκρονική εφαρμογή για ηλεκτρονικό υπολογιστή, όπου μοριοδοτούνται από ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο επιβαρυντικοί παράγοντες από τον ιατρό και τον ασθενή και στο τέλος συστήνει ή όχι αν ο ασθενής θα πρέπει να λάβει φαρμακευτική αγωγή www.sheffield.ac.uk/FRAX/. Αξιοσημείωτο είναι ότι το ερωτηματολόγιο έχει παραμετροποιηθεί για τον ελληνικό πληθυσμό.
Μερικοί από τους πιο σοβαρούς επιβαρρυντικούς παράγοντες στη διερεύνηση της θεραπείας οστεοπενίας:
– Το προηγούμενο κάταγμα ατομικό χαμηλής βίας
– Η φαρμακευτική αγωγή με αναστολέα αρωματάσης
– Η προηγούμενη ή η παρούσα μακροχρόνια χρήση κορτικοειδών
– Το χαμηλό σωματικό βάρος (BMI)
– Πρώιμη εμμηνόπαυση
– Σύνδρομο δυσαπορρόφησης
– Κατανάλωση αλκοόλ > 25-30 γραμμάρια ημερησίως και κάπνισμα
– Ρευματοειδής αρθρίτιδα αρνητική
– Υπερπαραθυρεοειδισμός
Επίσης η ετήσια μεταβολή της Οστικής Πυκνότητας χωρίς κανένα επιβαρρυντικό παράγοντα, σημαίνει την ταχύτατη μείωση της οστικής αντοχής, με τελικό προορισμό την οστεοπόρωση. Αυτή απαιτεί άμεση επέμβαση με φαρμακευτική αγωγή για την ανακοπή της αρνητικής πορείας της αντοχής του οστού.
Στην περίπτωση αυτή η οστεοπενία είναι ο «πρόναος» της οστεοπόρωσης και ο προάγγελος πιθανού κατάγματος στο μέλλον.
Τέλος αναφέρω δύο ενδεικτικά παραδείγματα:
Ασθενής με οστεοπενία και κανένα επιβαρυντικό παράγοντα από το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό, καθώς και από τον εργαστηριακό έλεγχο. Ο ασθενής αυτός θα παραμείνει υπό παρακολούθηση χωρίς φαρμακευτική αγωγή και με ετήσιο επανέλεγχο.
Ο ίδιος προαναφερόμενος ασθενής αλλά με ένα κάταγμα χαμηλής βίας (πτώση εξ ιδίου ύψους) χρήζει άμεσης φαρμακευτικής αγωγής.
Συμπερασματικά :
Ο κάθε ασθενής με οστεοπενία, άνδρας ή γυναίκα, αποτελεί και μία ιδιαίτερη περίπτωση, η οποία απαιτεί:
Ιδιαίτερη φροντίδα από τον θεράποντα ιατρό
Μέγιστη συμμόρφωση και συνεργασία από τον ασθενή, για να αποφευχθούν τα χειρότερα.
Χιώτης Ν. Ιωάννης MD, PhD, MSc
Χειρουργός Ορθοπαιδικός Τραυματιολόγος
Παναγή Τσαλδάρη 10-12, Μαρούσι
τηλ.: 210 8052117
Κιν.: 6945 706036
e-mail: info@chiotisioannis.gr
www.chiotisioannis.gr
