Η αναιμία αποτελεί τη συχνότερη αιματολογική επιπλοκή στην εγκυμοσύνη.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ως αναιμία στην κύηση ορίζεται τιμή αιμοσφαιρίνης (Hb) < 11gr/dl στο 1ο και στο 3ο τρίμηνο και Hb < 10.5gr/dl στο 2ο τρίμηνο. Ως αναιμία μετά τον τοκετό ορίζεται η Hb < 10gr/dl.
Φυσιολογικά εμφανίζεται αναιμία στην κύηση λόγω αραίωσης. Υφίστανται όμως και άλλα επίκτητα αίτια αναιμίας στην κύηση με επικρατέστερο τη σιδηροπενία.
Ακολούθως αναφέρονται τα κυριότερα επίκτητα αίτια εμφάνισης αναιμίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
1. Αναιμία από αραίωση
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει ο συνολικός όγκος αίματος, φτάνοντας σε επίπεδα ~ 40% περισσότερο του αρχικού όγκου περί την 32η εβδομάδα (~1.5 λίτρο περισσότερο). Η αύξηση αυτή συνίσταται σε αύξηση του συνολικού όγκου πλάσματος και της μάζας των ερυθρών αιμοσφαιρίων, κατά τρόπο όμως δυσανάλογο. Η δυσαναλογία αυτή έχει ως αποτέλεσμα αιμοαραίωση με κλινική εκδήλωση την εμφάνιση αναιμίας, η οποία αποκαθίσταται περί την 3η εβδομάδα μετά τον τοκετό με την επάνοδο του όγκου πλάσματος στα φυσιολογικά επίπεδα.
2. Σιδηροπενική αναιμία
Αποτελεί περίπου τα ? των αιτίων εμφάνισης αναιμίας σε εγκύους.
Οφείλεται σε αυξημένες ανάγκες σε Fe του εμβρύου και του πλακούντα, καθώς και στην αύξηση της μάζας των ερυθρών αιμοσφαιρίων στη μητέρα.
Η έλλειψη σιδήρου έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη υπόχρωμης μικροκυτταρικής αναιμίας. Στη γενική αίματος οι ερυθροκυτταρικοί δείκτες MCV, MCH, MCHC είναι ελαττωμένοι, ενώ ο δείκτης RDW αυξημένος. Οι φυσιολογικοί ερυθροκυτταρικοί δείκτες δεν αποκλείουν τη σιδηροπενία.
Η φερριτίνη ορού (δηλώνει τα αποθέματα σιδήρου) αποτελεί τον πιο αξιόπιστο δείκτη διάγνωσης και επίπεδα < 15 μg/lt υποδηλώνουν εγκατεστημένη σιδηροπενία. Επίπεδα < 30μg/lt χρήζουν προφυλακτικής θεραπευτικής παρέμβασης.
Κλινικά η σιδηροπενική αναιμία εκδηλώνεται με εύκολη κόπωση, ζάλη, λιποθυμίες, αδυναμία, ευαισθησία σε λοιμώξεις. Η αναιμία μπορεί να επιβραδύνει την ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου. Η έλλειψη σιδήρου μετά τον τοκετό δύναται να επηρεάσει αρνητικά τη ψυχολογία της νέας μητέρας.
Η προφυλακτική χορήγηση σιδήρου αδιακρίτως σε όλες τις εγκύους αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας. Στις ΗΠΑ το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων συστήνει την προφυλακτική χορήγηση 30mg σιδήρου ανά ημέρα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αντιθέτως, στη Μεγάλη Βρετανία, συνιστούν τη χορήγηση Fe μόνο σε επίπεδα φερριτίνης < 30μg/lt.
Όλες οι έγκυες πρέπει να δέχονται συμβουλές σχετικά με τη βελτίωση της διατροφής τους και την πρόσληψη τροφών πλούσιων σε σίδηρο, όπως το κόκκινο κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά.
Εφόσον διαπιστωθεί σιδηροπενική αναιμία, η διόρθωση αυτής συνίσταται σε χορήγηση από του στόματος σκευασμάτων σιδήρου σε δόση 100-200 mg στοιχειακού σιδήρου ανά ημέρα. Τα σκευάσματα αυτά παρουσιάζουν καλύτερη απορρόφηση όταν λαμβάνονται σε κενό στομάχι, 1 ώρα πριν από το γεύμα, ενώ η βιταμίνη C (π.χ. χυμός πορτοκάλι) διευκολύνει την απορρόφηση.
Η Hb αυξάνει κατά περίπου 2 gr/dl περί τις 4 εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας. Η λήψη Fe πρέπει να συνεχίζεται και μετά τον τοκετό, σε όλη τη διάρκεια του θηλασμού, και ανάλογα με τα επίπεδα Hb και φερριτίνης της γυναίκας.
Η ενδοφλέβια χορήγηση Fe συνίσταται μόνο κατά το 2ο και 3ο τρίμηνο της κύησης, εφόσον Hb< 9gr/dl και η έγκυος εμφανίζει δυσανεξία ή δυσαπορρόφηση του από του στόματος χορηγούμενου σιδήρου.
3. Μεγαλοβλαστική αναιμία
Οφείλετει σε έλλειψη βιταμίνης Β12 ή/και φυλλικού οξέος και χαρακτηρίζεται από αυξημένο MCV στη γενική αίματος.
Α. Ανεπάρκεια φυλλικού οξέος
Είναι το συχνότερο αίτιο κατά την εγκυμοσύνη.
Χορηγείται προφυλακτικά από του στόματος φυλλικό οξύ 4-5mg / ημέρα κατά το 1ο τρίμηνο της κυήσεως για την προφύλαξη του νευρικού σωλήνα του εμβρύου.
Σε χρόνια αιμολυτική αναιμία, αυξημένη ομοκυστείνη ορού ή ετεροζυγωτία / ομοζυγωτία MTHFR C677T συνιστάται η λήψη 4-5 mg φυλλικού οξέος σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επί αποδεδειγμένης μεγαλοβλαστικής αναιμίας από έλλειψη φυλλικού, η θεραπευτική δόση είναι 5mg τρεις φορές την ημέρα.
Β. Ανεπάρκεια βιταμίνης Β12
Η εμφάνιση αναιμίας από ανεπάρκεια Β12 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σπάνια. Τα επίπεδα της Β12 ελαττώνονται κατά περίπου 50% φυσιολογικά στην κύηση, και για το λόγο αυτό δεν αποτελούν αξιόπιστο δείκτη για τη θεραπευτική χορήγηση Β12.
Σε τιμές < 130 ng/ml, σε συνδυασμό με αυξημένο MCV ή/και νευρολογικά συμπτώματα χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση. Αυτή συνιστάται σε ενδομυϊκή χορήγηση 1mg B12 τρεις φορές ανά εβδομάδα για δύο εβδομάδες και μετά ανά 3μηνο. Εναλλακτικά μπορεί να δοθεί Β12 1mg καθημερινά από του στόματος για 3-4 εβδομάδες και εν συνεχεία μείωση της δόσης ανάλογα με τις τιμές της Hb και των επιπέδων της Β12.
Αντισώματα έναντι ενδογενούς παράγοντα μπορούν να αναζητηθούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή , σε οποιαδήποτε περίπτωση, 2-3 μήνες μετά τον τοκετό.
Πετροπούλου Άννα
Γράμμου 39, Βριλήσσια
Τηλ.: 210 8042645
Κιν.: 6946 061668
Email: contact@hematologist.gr
www.hematologist.gr
